Plasebo Etkisi Nedir?
Plasebo etkisinin beyindeki işleyişi tam olarak anlaşılamasa da kendisini şu şekilde özetleyebiliriz: aslında etkisiz olması gereken bazı uygulamalardan sonra kişide ortaya çıkan olumlu sonuçlar. Bakıldığında çok karmaşık gibi dursa de aslında çok basit. Kısaca bize iyi/farklı geleceğine inandığımız şeyin, aslında hiçbir özel tarafı ya da etkisi yokken bize gerçekten iyi/farklı gelmesi.
Özellikle ilaç deneylerinde ya da medikal çalışmalarda bu etkiden yararlanıldığını görebiliriz. Çoğu ilaç uygulamasında, farklı gruplara ayrılan ilaç kullanıcılarının bir kısmı gerçek ilacı alırlarken bir kısmı da plasebo olarak kabul edilen etkisiz ilaçlar kullanırlar. Kişi aldığı tedavinin aslında bir plasebo mu yoksa gerçek ilaç mı olduğunu bilmez. Yani belki de kendisine verilen ilacın gerçek ilaç olduğunu zannederken o ilacın aslında hiçbir etkisi yoktur. Her iki grupta da görülen ilerlemenin boyutları ve süresi karşılaştırılır. İyileşmenin, kişi “Bu ilaç bana iyi gelecek!” diye düşündüğü için mi yoksa ilaç gerçekten o kişiye iyi geldiği için mi gerçekleştiğini görmek amacıyla bakılır. Bu şekilde plasebo etkisi ve kullanılan ilacın etkisi hakkında fikir sahibi olunur.
Tabii ki plasebo etkisini sadece ilaç denemelerinde görmüyoruz. Hastayken içtiğimiz sıcak çorbanın nasıl iyi geldiğini hepimiz biliriz. Tabii ki besin değeri olarak etkisi yadsınamaz ancak buradaki “Bu çorbayı içince hiçbir şeyim kalmayacak, turp gibi olacağım”lı cümlelerle birlikte içilen o çorbadan sonra gelen enerji artışının bir kısmını da plasebo etkisine borçluyuz aslında.
Ya da biraz daha farklı şekilde de görebiliriz. Aynı şişeden çıkmış olmasına rağmen farklı markadan olduğunu zannettiğiniz içeceğin diğerine göre daha lezzetli gelmesi. İçeceğin birini farklı bir marka zannettiğiniz için beyniniz daha farklı ve lezzetli bir tat bekledi ve sonrasında da bunu bir nevi gerçek kıldı. Tıpatıp aynı olan iki bardak biri gerçekten daha lezzetli hale geldi. Ki bunun bütün kaynağı siz o bardağın farklı olduğuna inandığınız için oldu. İşte bunun gibi birçok örnek ile hayatımızda farklı etkilere sahip olan plasebo etkisinin fizyolojik kaynağını anlama çalışmaları günümüzde de son hız devam etmekte.